Mỹ và Trung Quốc đang chạy đua tới Châu Phi

Châu lục đen này được ví như “con sư tử Châu Phi” đang trỗi dậy do có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú. Hơn nữa, thời kì qua các nước ở châu lục này đang tiến hành cải cách và chuyển đổi cơ cấu kinh tế, nên dự đoán có đà tăng trưởng kinh tế nhanh nhất thế giới thời kì tới, tạo ra cơ hội làm ăn cho các nước. Số liệu thống kê cho biết, trữ lượng quặng nhôm đã xác định rõ của toàn thế giới, thì riêng Ghinê chiếm tới 10%, gấp hơn 10 lần trữ lượng nhôm của Trung Quốc. Trữ lượng bạch kim và palladium chiếm tới 90% trữ lượng thế giới, trữ lượng crôm chiếm 85% thế giới, trữ lượng mănggan chiếm 80%, trữ lượng vàng chiếm 50%. Ngoài ra, Châu Phi còn có trữ lượng phong phú về các loại khoáng sản quý khác như, dầu mỏ, đồng, vàng, nhôm, đất hiếm, xoàn, phôt pho, nicken, hạt xoàn, kim cương. Lybi có trữ lượng dầu lửa lớn, là nước thành viên OPEC với lượng xuất khẩu lớn thứ 3 Châu Phi, đứng thứ 8 trong tổ chức OPEC, thứ 15 trên thế giới. Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama thăm và làm việc tại Nam Phi Từ lâu nay, châu lục này là điểm đến của doanh nghiệp Châu Âu, Mỹ tiếp đó là Nhật Bản để phá hoang nguồn tài nguyên phong phú này. Nhưng do tình hình trong nước khó khăn trong khi lại bận tâm với các cuộc chiến tranh, Mỹ và Phương Tây hầu như “lãng quên” Châu Phi, nhường chỗ cho Trung Quốc. Kinh tế Trung Quốc những năm qua luôn duy trì tốc độ tăng trưởng cao từ 9% -10%, nên đã ngốn và tiêu hao rất nhiều nguồn nguyên nhiên liệu, trong khi ở trong nước đang bị kiệt. Trung Quốc hiện trở thành nước du nhập dầu mỏ lớn thứ 2 thế giới sau Mỹ với khoảng 200 triệu tấn. Vì thế, Châu Phi trở thành đối tượng cữ và tranh giành gay gắt nguồn nguyên nhiên của Trung Quốc với Châu Âu và Mỹ. Thời kỳ đầu Thế kỷ 21, Trung Quốc giữ thái độ cẩn trọng với Châu Phi, tính tới năm 2005, đầu tư chỉ khoảng 6 tỉ USD, trong đó đầu tư trực tiếp khoảng 1,5 tỉ USD. Nhưng khi thấy Mỹ và Phương Tây lơi là, nên Trung Quốc bắt đầu ào ạt thập tự chinh sang Châu Phi, nhất là năm 2006, khi Trung Quốc ban hành “Văn kiện chính sách Châu Phi” và thành lập “Diễn đàn hiệp tác Trung Quốc - Châu Phi” ở Bắc Kinh tháng 11/2006. Tiếp đó, Chủ tịch Hồ Cẩm Đào thăm 8 nước Châu Phi đầu năm 2007 và mở mang hầu bao đầu tư vào Châu Phi, như lập “Quỹ phát triển Châu Phi” với 5 tỉ USD để trợ cấp những nước khó khăn, bãi bỏ thuế xuất khẩu từ 190 mặt hàng lên 440 mặt hàng xuất sang Châu Phi, trợ giúp 38 triệu USD cho các công trình công ích, như dài, bệnh viện, trạm y tế phòng bệnh, thuộc chữa bệnh. Kể từ đó, Trung Quốc đã ào ạt đầu tư vào 49 nước Châu Phi và đẩy nhanh tốc độ buôn bán với các nước này. Năm 2004, Trung Quốc mới chỉ có 77 công ty ở các nước Châu Phi, nhưng năm 2006 đã tăng vọt lên tới 715 công ty các loại, năm 2010 có hơn 1.600 công ty ở 49 nước Châu Phi với tổng kim ngạch đầu tư trên 50 tỉ USD, nhất là vào vỡ hoang dầu lửa. Kim ngạch buôn bán Trung Quốc – Châu Phi trong những năm qua đã tăng bình quân hàng năm 30%, năm 2006 đạt 55,5 tỉ USD, tăng hơn 4 lần so với năm 2000 và năm 2010 đạt 127 tỉ USD, năm 2012 tới 200 tỉ USD. Hàng giá rẻ ồ ạt chở sang Châu Phi đổi lại một khối lượng lớn nguyên nguyên liệu, khoáng sản và dầu lửa ùn ùn chở về Trung Quốc. Hãng AFP bình luận “Thời đại Trung Quốc” đã bắt đầu ở Châu Phi. Trung Quốc đã thay thế EU và Mỹ để độc chiếm ở Châu Phi và đang “đỏ lên”, trong khi EU và Mỹ “đen tối”. Mỹ và Phương Tây đã bừng tỉnh, nên “Mùa Xuân Châu Phi” đã dấy lên năm 2011 làm Trung Quốc bị thiệt hại to lớn, nhất là ở Lybi tới gần 20 tỉ USD, ngoại giả Trung Quốc còn bị lên án và tẩy chay khỏi Châu Phi. Ngày 20/2/2013, phát biểu sau khi nhậm chức tân Ngoại trưởng Mỹ, ông John Kerry nói: “hiện thời Châu Phi đang có tiềm năng thương nghiệp rất lớn, nhất là khai phá dầu lửa”. Năm 2012, thế giới phát hiện 5 giếng dầu lớn nhất thì ở Châu Phi có 4 giếng. Dự đoán thời gian tới 10 nước có tốc độ tăng trưởng GDP cao nhất thì Châu Phi có 7 nước. Mỹ phải nhìn Trung Quốc để đầu tư vào Châu Phi. Người Trung Quốc đã nhìn thấy tiềm năng này và đang nhanh tay vượt xa chúng ta.” Tức khắc ngày 24/2/2013 ông Kerry đã tiến hành thăm 9 nước trong đó có 4 nước Châu Phi. “Diễn đàn kinh tế thế giới lần thứ 22” tổ chức ở Châu Phi tháng 5/2013 đánh giá: ”Châu Phi đã khác xưa, thời cơ đầu tư và tiềm năng thương mại rất lớn. Từ 5 năm tới 10 năm tới đây, trong số 10 nước có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhất thế giới thì Châu Phi có 7 nước”. Từ năm 2000 – 2011 tăng trưởng GDP các nước Châu Phi đạt từ 5% - 5,5%, tới đây sẽ có tốc độ tăng trưởng vượt Trung Quốc. Tới năm 2020, GDP của Châu Phi sẽ đạt 2600 tỉ USD, mức tiêu thụ tới 1400 tỉ USD. Chính thành thử, ngay sau thất bại năm 2011 khi “Mùa Xuân Châu Phi” nổ ra, Trung Quốc liền lên kế hoạch “tái chiếm Châu Phi” tranh giành với Mỹ. Tại “Hội nghị lần thứ 5 cấp Bộ trưởng Trung Quốc-Châu Phi” ở Bắc Kinh tháng 7/2012. Trung Quốc quyết định viện trợ 20 tỉ USD cho các nước Châu Phi trong 3 năm tới. Tân chủ toạ quốc gia Tập Cận Bình cũng hấp tấp thăm 4 nước Châu Phi ngay khi làm chủ toạ nước vào trung tuần tháng 3/2013 đê khẳng định sự trở lại của Trung Quốc. Song song Trung Quốc cũng gấp gáp tiến hành gặp gỡ thượng đỉnh Trung – Mỹ từ 6 -7/6/2013 tại California (Mỹ) sớm hơn dự định 3 tháng so với trước đây để thuyết phục Mỹ không nên lấn sân ở Châu Á và chèn ép Trung Quốc ở Châu Phi. Cùng với “Chiến lược trở lại Châu Á – thái hoà Dương”, Mỹ cũng tiến hành “Chiến lược thu hồi và củng cố địa vị” ở Châu Phi. Xuất hành từ chiến lược này, nên Tổng thống Barack Obama đã tiến hành chuyến thăm ba nước Châu Phi là Senegal, Cộng hòa Nam Phi và Tanzania từ 29/6 tới 3/7/2013 nhằm lấy lại niềm tin của dân chúng châu lục này đối với Mỹ. Nếu chuyến thăm Châu Phi năm 1998 của cựu Tổng thống Bill Clinton chi cho Châu Phi 42,7 triệu USD, chuyến thăm của cựu Tổng thống Bush năm 2003 và 2006 chi khoản tiền tương tự thì chuyến thăm này của ông Obama tới ngót 100 triệu USD, Đồng thời kiên tâm đẩy kim ngạch buôn bán Mỹ - Châu Phi lên cao hơn nữa thời kì tới trên cơ sở hơn 95 tỉ USD hiện. Ngày 29/6/2013, tuyên bố tại Cộng hòa Nam Phi, ông Obama nói Mỹ không phản đối “Trung Quốc độc chiếm Châu Phi”, nhưng ông mạnh mẽ lên án Trung Quốc chỉ biết vơ vét tài nguyên từ Châu Lục này. Bình luận về chuyến thăm này của Obama, báo chí Mỹ viết: “Thời đại Trung Quốc ngự trị Châu Phi đã qua rồi”. Các nhà bình luận cho rằng thời kì tới cuộc chạy đua giữa Mỹ và Trung Quốc tới Châu Phi sẽ rất gay gắt chẳng kém gì chạy đua ở Châu Á - yên bình Dương./. Kiều Tỉnh